Rozwój układu pokarmowego cieląt
Nowonarodzone cielę układem pokarmowym przypomina bardziej zwierzę monogastryczne – w przeciwieństwie do dorosłych krów, które są już pełnoprawnymi przeżuwaczami. Stopniowo poprzez kilka pierwszych tygodni życia, dzięki naszym staraniom, cztery żołądki zaczynają przypominać już te u dorosłych osobników. Jak wygląda więc ten magiczny proces przemiany i co powinniśmy wiedzieć, aby prawidłowo odchować cielęta, które będą przygotowane na całkowitą zmianę pracy układu pokarmowego?
Prawidłowe żywienie cieląt
Cielę, tak jak każdy ssak w pierwszych tygodniach życia polega wyłącznie na pokarmie dostarczonym od matki, czyli mleka. W przypadku cieląt, które rodzą się oczywiście z czterema żołądkami, proporcja jest odwrócona i główną rolę w trawieniu odgrywa trawieniec (który stanowi 70% układu pokarmowego), a nie żwacz jak u dorosłych przeżuwaczy.
Trawieniec jest czwartym z żołądków, natura wykształciła fałdy mięśniowe (tzw. rynienkę przełykową), których zamknięcie powoduje bezpośrednie dostarczenie mleka w odpowiednie miejsce, pomijając nieprzystosowane do tego pozostałe przedżołądki. Aby rynienka pozostała zamknięta, potrzebne jest podrażnienie receptorów w gardle i przekazanie impulsu nerwowego do mózgu. Taki impuls wywołuje m.in. ssanie czy podekscytowanie pojeniem – np. sam widok przynoszonego wiaderka dla cielęcia, czy unoszący się zapach mleka. Zamknięta rynienka jest kluczowa do prawidłowego trawienia, ponieważ mleko przedostające się do żwacza będzie fermentować i może spowodować to wzdęcia lub kwasicę żwacza. Należy zwrócić na to uwagę, jeśli jesteśmy zmuszeni do sondowania cieląt – bez impulsu nerwowego, rynienka może pozostać otwarta, a mleko trafi do żwacza. Odruch zamykania fałd, jest najmocniej wyrażony do 3 miesiąca życia cieląt.
Od 4 tygodnia rozpoczyna się proces przejściowy, kiedy żwacz stopniowo przejmuje trawienie pobieranej paszy. Bakterie żwaczowe pojawiają się wraz z rozpoczęciem przyjmowania pasz treściwych. Paszę starterową warto podawać w małych ilościach od pierwszego tygodnia życia, aby powoli rozwijać brodawki żwaczowe i mikroflorę żwaczową. Trawienie paszy stałej wpływa na produkcję lotnych kwasów tłuszczowych poprzez fermentację żwaczową – ten proces bardzo przyśpiesza rozwój przedżołądków.
Warto zaopatrzyć się w odpowiednie musli np. JOSERA Kälberkost, którego struktura i skład świetnie sprawdzą się do intensywnego odchowu i wsparcia szybkiego rozwoju przedżołądków. Nie zapominajmy także o wodzie, która ma kluczowe znaczenie w procesie fermentacji!

Trawienie składników pokarmowych u cieląt
W trawieńcu najważniejszym enzymem trawiennym jest podpuszczka. Dopiero z czasem, gdy poziom pepsyny stopniowo wzrasta, cielę będzie w stanie efektywnie wykorzystać inne źródła białka, niż to zawarte w mleku. Z tego powodu należy zwrócić uwagę na odzwierzęce surowce białkowe w składzie preparatów. Do 3 tygodnia dominuje także enzym laktaza, dzięki czemu w tym okresie cielę może efektywnie wykorzystać laktozę z mleka, w przeciwieństwie do nieprzyswajalnej na tym etapie skrobi.
Żywienie cieląt do 180 dnia życia
W pierwszych tygodniach życia cieląt trawienie tłuszczy odbywa się poprzez enzym lipazę, który znajduje się w ślinie – stąd fundamentalne znaczenie ma ssanie i wydzielanie śliny podczas pojenia.
W kolejnych tygodniach życia uaktywnia się trzustka, która również zaczyna produkować enzymy trawienne. Pochodzenie tłuszczu ma znaczenie – w początkowych etapach życia, najlepsze będą również te pochodzenia zwierzęcego.
Jaki preparat mlekozastępczy wybrać, aby wesprzeć prawidłowe żywienie cieląt?
Bardzo ważne jest czytanie etykiet produktów. Dla najmłodszych cieląt pierwsze miejsca w składzie powinny zająć surowce białkowe odzwierzęce, ponieważ są one najlepiej trawione przez młode zwierzęta. Należy unikać preparatów mlekozastępczych, których bazą są surowce roślinne, ponieważ są one dla cieląt ciężkostrawne i trudno przyswajalne.
Niższa cena takiego mleka dla cieląt może niestety okazać się tak naprawdę brakiem oszczędności, ze względu na gorsze przyrosty i słabsze cielęta.
Warto zwrócić również uwagę na skład surowcowy, gdzie:
- białka powinno być co najmniej 20%,
- tłuszczu minimum 17%,
- natomiast włókno na poziomie 0%.
Produkty ze składnikami roślinnymi i włóknem powyżej 0%, można podawać cielętom powyżej 3 tygodnia życia.

Wpływ odchowu cieląt na produkcję mleka dorosłych krów
Problemy z odchowem cieląt (takie jak wysoki odsetek chorób u cieląt), wpływają bezpośrednio na przyszłą produkcję krów. Słabe cielęta, które już na początku borykają się z różnymi problemami, będą gorzej pobierać paszę, a co za tym idzie – słabiej przyrastać. Z takich zwierząt ciężko w przyszłości uzyskać wysokowydajne krowy. Krowa musi mieć miejsce na pobranie dużych ilości pasz, do wysokiej produkcji mleka. Słabo wyrośnięte cielęta nie posiadają zatem potencjału do produkcji.
Podsumowując, kluczowe czynniki sukcesu:
- Zdrowotność: Odporność zbudowana od pierwszych dni zapewnia lepszą długowieczność i mniejszą liczbę zachorowań.
- Prawidłowe żywienie: Wysokiej jakości preparaty mlekozastępcze wspierają zdrowy rozwój.
Cielęta ze zbudowaną odpornością od pierwszych dni, o wiele lepiej poradzą sobie na późniejszym etapie, kiedy będą miały do czynienia z różnymi patogenami w dużym stadzie zwierząt – wpływa to na niższy wskaźnik zapaleń i brakowań oraz długowieczność.
Silne krowy rodzą silne cielęta, zadbajmy więc o najmłodszą grupę zwierząt, ponieważ są przyszłością do budowania silnego i zdrowego stada.
Jak pomóc cielętom w okresie zimowym?
Cielęta jak wszystkie młode zwierzęta, są wrażliwe na niskie temperatury. W szczególności cielęta rasy holsztyńsko-fryzyjskiej. Warto zwrócić uwagę na te zasady aby zapobiec chorobom cieląt po urodzeniu.
Zasady zimowego odchowu:
- Tłuszcz w diecie: Preparaty z wysoką zawartością tłuszczu (min. 22%) pomagają dostarczyć energii na ogrzewanie organizmu.
W okresie zimowym warto zainwestować w preparaty o wysokiej zawartości tłuszczu (co najmniej 22%), który doda niezbędnej energii do ogrzania ciała. Należy zadbać przede wszystkim o utrzymanie niskiej wilgotności poprzez suchą ściółkę i brak przeciągów.
- Sucha ściółka: Utrzymanie niskiej wilgotności zapobiega chorobom układu oddechowego.
PAMIĘTAJ!
Cielęta do 3 tygodnia życia nie mają jeszcze w pełni wykształconej termoregulacji ciała. Temperatury poniżej 10 stopni mogą się okazać niekomfortowe i wykorzystywać rezerwy na ogrzanie organizmu.
- Derki dla cieląt: Wspomagają utrzymanie ciepła, zwłaszcza u cieląt do 3. tygodnia życia.
Poza odpowiednim żywieniem, dla najmłodszych cieląt warto zaopatrzyć się derki, które przy niższych temperaturach wspomogą utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała.
Promocja!

Promocja Josera
W dniach 07.01 – 14.02.2025* przy zamówieniu tony preparatów Josera (IgluVital, Acidomil, MAT 50, MilacM, GoldenSpezial) otrzymasz dwie derki GRATIS!
*Oferta ważna do wyczerpania zapasów.
Zachęcamy do zapoznania się z naszymi dla cieląt JOSERA, które sprostają wymaganiom żywieniowym najmłodszej grupie cieląt:
IgluVital
Acidomil
MAT 50
MilacM